ปัญหาเด็กถูกทอดทิ้งในสังคมไทย

 

• สาเหตุของปัญหา

 

 

                    สาเหตุที่เด็กถูกทอดทิ้งในสังคม เป็นเพราะพ่อแม่ของเด็กขาดความรู้ความเข้าใจในเรื่องของการมีบุตร และสาเหตุนี้ถือได้ว่าเป็นปัจจัยหลักในการที่เด็กถูกทอดทิ้ง ซึ่งส่วนใหญ่มักเกิดจากพ่อแม่ที่เป็นวัยรุ่น วัยเรียนเป็นส่วนใหญ่ โดยเฉพาะนักศึกษาที่ยังเรียนไม่จบ ไม่พร้อม ยังไม่มีวุฒิภาวะทางการศึกษาและมักจะเข้าใจว่า เมื่อมีลูกแล้วจะสามารถเลี้ยงและประคับประคองการดูแลลูกได้ตลอดรอดฝั่ง แต่ในความเป็นจริงแล้วยังไม่สามารถกระทำได้เนื่องจากปัจจัยหลายๆอย่างยังขาดความพร้อม เช่น ความรู้ความเข้าใจในการมีครอบครัว ฐานะทางการเงิน ยังต้องศึกษาต่อ  ซึ่งทำให้ปัญหาเด็กถูกทอดทิ้งนี้เกิดขึ้นอยู่เสมอในสังคมปัญหาเด็กถูกทอดทิ้งส่วนใหญ่ยังมาจากปัญหาครอบครัว การปล่อยปละละเลยหรือทอดทิ้งครอบครัวโดยไม่รับผิดชอบ เช่น การจากครอบครัวไปทำงานที่อื่นของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งในระยะเวลาที่ยาวนาน หรือจากไปโดยไม่กลับมาอยู่ร่วมกัน พบว่า ส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นในครอบครัวที่มีฐานะยากจนหรือรายได้น้อย ความจำเป็นทางด้านเศรษฐกิจจึงผลักดันให้สามีหรือภรรยาจากไปหางานทำ และพบว่าส่วนใหญ่ มักเป็นฝ่ายชายที่ละทิ้งไปก่อน และมักเกิดขึ้นในช่วงแรก ๆ ของการสมรสหรือการใช้ชีวิตคู่ แบบแผนการอบรมเลี้ยงดูบุตรของครอบครัวที่มีพ่อหรือแม่เลี้ยงลูกคนเดียวมีการเปลี่ยนแปลงไป หรือไม่ว่าจะเป็นการหย่าร้างของพ่อแม่ การใช้ความรุนแรง การทะเลาะกัน การแต่งงานใหม่ของพ่อแม่ เป็นต้น ปัญหาต่างๆเหล่านี้ ต่างสร้างความกดดันให้เด็ก ดึงความสนใจของพ่อแม่ไปจากตัวเด็ก ทำให้เด็กขาดความรักความอบอุ่นเด็กจึงต้องออกมาเร่ร่อน เพื่อให้พ้นจากสภาพความอึดอัดดังกล่าว จึงต้องยอมรับว่าปัญหาครอบครัวเป็นปัญหาที่ทำให้เด็กออกมาเร่ร่อน และจากสถิติการหย่าร้างที่เพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆซึ่งเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่สำคัญ ที่ทำให้มีการทอดทิ้งเด็ก เนื่องจากการหย่าร้างทำให้ต้องเลี้ยงดูลูกเพียงคนเดียว พ่อหรือแม่ต้องออกไปทำงานนอกบ้าน เพื่อนำมาใช้จ่ายในบ้าน เงินที่ได้มาอาจจะไม่พอ ความยากลำบากของผู้หญิงในตลาดแรงงานและความไม่เสมอภาคทางเพศ จากการที่แม่ต้องเลี้ยงลูกตามลำพังต้องมีความยากลำบากทางเศรษฐกิจ

                     เนื่องจากผู้หญิงบางรายไม่เคยประกอบอาชีพหารายได้มาก่อน ขณะที่บางรายมีงานทำแล้วแต่รายได้ไม่เพียงพอกับค่าใช้จ่าย และผู้หญิงมีแนวโน้มที่จะหารายได้ได้น้อยกว่าผู้ชาย หรืออาจมีโอกาสเข้าทำงานที่ไม่มั่นคง เช่น ทำงานในตำแหน่งงานชั่วคราว ทำให้ไม่สามารถทำงานที่มีรายได้ดี มีความมั่นคง และมีสวัสดิภาพที่ดี  การทำบทบาทควบคู่กันของการเป็นทั้งพ่อหรือแม่ในเวลาเดียวกัน การรับบทบาทในการดูแลลูกเพียงคนเดียวทำให้แม่ต้องรับภาระหนัก ทั้งต้องดูแลลูกและทำงานภายในบ้าน ขณะเดียวกันก็ต้องทำงานนอกบ้านเพื่อหารายได้มาจุนเจือครอบครัวด้วย ผู้หญิงส่วนใหญ่ที่มีรายได้น้อยมักมีการศึกษาต่ำและขาดทักษะอาชีพที่สร้างรายได้ที่สม่ำเสมอและมีความมั่นคง ชั่วโมงการทำงานที่ยาวนานก็อาจเป็นอุปสรรคต่อการดูแลลูก จึงอาจจะต้องจ่ายค่าจ้างในการดูแลลูกแทน ซึ่งภาระดังเช่นที่กล่าวนี้ยังขาดการจัดสวัสดิการให้ความช่วยเหลือ ซึ่งอาจทำให้ไม่สามารถเลี้ยงลูกได้เต็มที่และดีเท่าที่ควร เช่น เลี้ยงไม่ไหวเพราะไม่มีเงินพอที่จะส่งเสีย  สภาพเศรษฐกิจของเด็กในครอบครัวพ่อหรือแม่คนเดียว ครอบครัวที่มีการแตกแยกหย่าร้างจะต้องเผชิญกับปัญหาทางเศรษฐกิจค่อนข้างมาก จึงอาจส่งผลให้เด็กมีข้อจำกัด เช่น ขาดเงินค่าเล่าเรียนและอุปกรณ์การเรียน ขาดทุนสำหรับอาหารกลางวัน ความด้อยเหล่านี้อาจทำให้เด็กรู้สึกแตกต่างจากเพื่อน จนส่งผลกระทบตามมา เช่น ขาดสารอาหาร การให้ความช่วยเหลือจากอดีตคู่สมรสไม่เพียงพอและขาดหน่วยงานที่จัดสวัสดิการให้ความช่วยเหลือ

                           ข้อจำกัดการให้ความช่วยเหลือแม่ที่เลี้ยงลูกเพียงคนเดียวมีค่อนข้างมาก โดยเฉพาะ การช่วยเหลือค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูบุตรจากอดีตสามี จึงทำให้ไม่มีเวลาดูลูกของตน เกี่ยงกันรับผิดชอบในตัวลูก ปัญหาความยากจนในสังคมได้มีผลกระทบทำให้เกิดการทอดทิ้งเด็กเช่นกัน การแข่งขันกันประกอบอาชีพ  จากการที่เด็กเป็นวัยที่ต้องการการดูแล การคุ้มครอง และมีการพึ่งพิง เด็กจึงได้รับผลจากการเลี้ยงลูกเพียงคนเดียวของแม่ โดยมีความเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาด้านต่าง ๆ ได้แก่ เด็กอาจได้รับรู้สภาพความขัดแย้งระหว่างพ่อแม่ และการหย่าร้างของพ่อแม่ และอาจรวมถึงการใช้ความรุนแรงต่อกัน การปฏิบัติตามบทบาทของแม่เพียงคนเดียวอาจขาดคุณภาพ จากการที่แม่เกิดความเครียด ทำให้เด็กขาดการเลี้ยงดูอย่างมีคุณภาพ ทำให้เด็กมีความประพฤติที่ไม่เหมาะสมหรือการกระทำผิดของเด็กที่อยู่ในครอบครัวพ่อหรือแม่คนเดียว เด็กที่ต้องเผชิญสถานการณ์ปัญหาครอบครัวแตกแยกอาจมีพฤติกรรมเบี่ยงเบนไปจากปกติได้ง่าย เช่น บางรายอาจมีพฤติกรรมก้าวร้าว ดื้อ ไม่เคารพและต่อต้านพ่อแม่ ขณะเดียวกันก็กลัวการถูกลงโทษและทอดทิ้ง จนบางรายมีอาการป่วยทางจิต ติดสารเสพติด รวมทั้งมีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควร นอกจากนี้ การแตกสลายของครอบครัวยังมีผลต่อชีวิตความเป็นอยู่ที่อาจไม่สะดวกสบายเช่นเดิม เพราะรายได้ของครอบครัวลดลง และภาวะความตึงเครียดของแม่อาจมีผลด้านจิตใจจนทำให้การปฏิสัมพันธ์ระหว่างแม่ลูกเปลี่ยนแปลงไป ทำให้พ่อแม่ไม่มีเวลาให้กับเด็กและเยาวชนในครอบครัว เด็กและเยาวชนจึงมีความรู้สึกขาดความอบอุ่น ขาดที่ปรึกษาพูดคุย หันไปรวมกลุ่มกันเพิ่มมากขึ้น แต่ อยู่ในรูปแบบของการเร่ร่อนแอบแฝงมากยิ่งขึ้น เช่น ประสบปัญหาทางเศรษฐกิจถึงขั้นล้มละลายทำให้ไม่สามารถเลี้ยงดูลูกได้ อีกปัญหาหนึ่งคือ การตั้งครรภ์โดยไม่พึ่งประสงค์ เช่น ผู้หญิงที่ถูกข่มขืน จึงไม่ต้องการเลี้ยงเด็กและไม่สามารถเลี้ยงดูเด็กได้และเพราะอายคนในสังคม โดยไม่ได้คำนึงถึงปัญหาที่จะเกิดขึ้นตามมาจากการทอดทิ้ง หรืออีกปัญหาหนึ่งคือ เด็กที่มีความบกพร่องหรือพิการ และนี้ก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เด็กไม่เป็นที่ต้องการของครอบครัวและถูกทอดทิ้ง พ่อ-แม่ บางรายเมื่อเห็นว่าเด็กมีความบกพร่องหรือพิการก็จะไม่อยากเลี้ยงไม่อยากดูแลเด็กเหล่านี้ เพราะคิดว่าต้องเป็นภาระให้กับตนเองไปตลอด หรืออาจเพราะเด็กที่มีความบกพร่องหรือพิการมีความจำเป็นในการที่ต้องใช้จ่ายในการดูแลเยอะกว่าเด็กปกติ เช่น ค่าดูแลรักษาพยาบาล ค่าอุปกรณ์ต่างๆ เด็กที่มีความผิดปกติหรือบกพร่องทางสติปัญญา มีพัฒนาการช้าจะยุติการเร่ร่อนยาก เช่นเดียวกับ เด็กที่ก้าวร้าว เกเร โวยวาย จะยุติการเร่ร่อนยากเช่นกัน และเด็กมักจะกลับไปเร่ร่อนอีกเป็นครั้งคราว เด็กเร่ร่อนเหล่านี้ส่วนใหญ่ยังชีพอยู่ได้ด้วยการขอทาน การขายของ เก็บของเก่าขาย และการขายบริการทางเพศ เด็กเร่ร่อนส่วนใหญ่มักเสพยาเสพติด  ส่วนใหญ่มีฐานะยากจน ความยากจนของครอบครัวส่งผลให้เด็กไม่ได้รับสวัสดิการตามที่ต้องการอย่าง เพียงพอ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของอาหารการกิน การศึกษา สิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ รวมทั้งการดูแลเอาใจใส่จากพ่อแม่ จากกการศึกษาพบว่า มีปัญหาหนึ่งนั้นก็คือ ปัญหาจากโรงเรียนเป็นตัวผลักดันให้ออกมาเร่ร่อนด้วย โดยเด็กกล่าวว่า บางครั้งถูกครูลงโทษโดยไม่มีเหตุผล ถูกทำให้ได้รับความอับอายที่โรงเรียน ถูกประณามว่าเป็นเด็กไม่ดี เป็นคนเลว ทำให้เด็กต้องการเป็นคนเลวไปจริงๆ ไม่สมควรที่จะเรียนหนังสือ หรืออยู่บ้านอีกต่อไป จึงเป็นเหตุให้เด็กหนีออกมาเร่ร่อน ทำให้เด็กต้องดิ้นรนแสวงหาสิ่งที่ตนต้องการด้วยตนเอง โดยทางเลือกคือ การออกจากบ้านมาเร่ร่อน เพื่อทำอาชีพเลี้ยงตัวเอง และในบางรายพ่อแม่ของเด็กเอง คือ ผู้ที่ส่งให้เด็กออกมาประกอบอาชีพเพื่อนำรายได้ไปเลี้ยงครอบครัว ซึ่งนั่นเองคือ จุดเริ่มต้นให้เด็กออกมาเร่ร่อนเด็กที่ถูกทอดทิ้งเพื่อช่วยแบ่งเบาภาระในครอบครัวจึงต้องออกทำงาน นำมาซึ่งปัญหาการใช้แรงงานเด็กอย่างไม่เป็นธรรมและผิดกฎหมายคุ้มครองแรงงาน ถูกละเมิดสิทธิและทำทารุณ ปัญหาเด็กถูกละเมิดสิทธิ เด็กถูกทารุณ ถูกทำร้ายทางร่างกายและจิตใจ เด็กถูกละเมิดทางเพศ ซึ่งพบว่าเด็กที่ถูกกระทำจะมีอายุน้อยลง การละเมิดบ่อยครั้งและรุนแรงมากขึ้น ปัญหาแรงงานเด็กพบว่าปัจจุบันมีเด็กถูกใช้แรงงาน ปัญหาโสเภณีเด็กซึ่งเกิดขึ้นได้ทั้งหญิงและชายจากการสำรวจข้อมูลผู้ให้บริการทางเพศทั่วประเทศพบว่ามีแนวโน้มว่าเด็กผู้ชายจะขายบริการทางเพศเพิ่มขึ้น อีกทั้งยังเกิดกระบวนการล่อลวงและค้าเด็กเพื่อค้าประเวณีที่มีรูปแบบซับซ้อนมากขึ้น หรือเด็กขายบริการทางเพศด้วยความสมัครใจมีอายุน้อยลง เด็กไม่สามารถเข้าถึงบริการของรัฐและสิทธิที่ควรจะได้รับ โดยเริ่มตั้งแต่คลอด เมื่อพ่อแม่ของเด็กพาเด็กมาให้ตายายหรือญาติใกล้ชิดเลี้ยงดูที่ต่างจังหวัด ปัญหาที่เราพบเสมอคือเด็กไม่มีหลักฐานการเกิด เนื่องจากแม่เด็กไม่ได้มีเอกสารไว้ให้หรือบางคนไม่ได้แจ้งเกิดให้กับลูกของตัวเอง ทำให้เด็กหลายคนไม่สามารถเข้าถึงบริการของรัฐ ไม่ว่าจะเป็นการรักษาพยาบาล หรือการศึกษา ปัญหาต่อมาจะเกิดขึ้นกับเด็กในช่วงวัยก่อนเรียน เด็กจำนวนมากยังอยู่ในภาวะทุพโภชนาการ เนื่องจากคนที่เลี้ยงดูเด็กยังขาดความรู้ในการเลี้ยงดูเด็กและความยากจนทำให้ไม่มีเงินที่จะซื้อนมให้เด็ก บางครั้งต้องกินน้ำข้าวแทนนม เด็กจึงขาดสารอาหารที่ต้องการไปหลายอย่าง ทำให้เด็กหลายคนมีพัฒนาการล่าช้ากว่าวัย เป็นโรคแทรกซ้อนต่างๆ รวมทั้งมีผลต่อระดับสติปัญญาและพิการได้ และผลกระทบที่สำคัญที่สุดคือ เด็กจะเกิดปัญหาการไม่เห็นคุณค่าของตัวเอง ติดยาเสพติด การติดโรคร้ายแรง และพฤติกรรมทางเพศที่ไม่เหมาะสม มีครอบครัวตั้งแต่อายุยังน้อย ซึ่งยังไม่มีความพร้อมด้านวุฒิภาวะทางอารมณ์ และ ความสามารถในการเลี้ยงดูลูก การทำแท้ง การทอดทิ้งเด็ก อีกทั้งการใช้ความรุนแรงในครอบครัวตามมา กลายเป็นวงจรของปัญหาที่ไม่สิ้นสุด ปัญหาเด็กถูกทอดทิ้งยังจะสร้างภาระให้สังคมที่จะต้องดูแล โดยเฉพาะหน่วยที่เข้ามามีบทบาทการรับดูแลเด็กที่ถูกทอดทิ้ง เด็กจะไม่สามารถได้รับความอบอุ่นเท่าที่ควร เด็กและเยาวชนทำผิดสูงขึ้น เด็กหรือเยาวชนที่อยู่ในสถานพินิจ ล้วนทำผิดฐานลักทรัพย์  ทำร้ายร่างกาย ข่มขืนกระทำชำเรา และยาเสพติด สังคมเกิดความไม่เป็นระเบียบจากปัญหาที่เกิดขึ้นหากไม่มีการดูแลและแก้ไข